در دنیای امروز، تلویزیون و موبایل به بخش جدایی ناپذیر زندگی خانواده‌ها تبدیل شده‌اند و کودکان بیش از هر نسل دیگری در معرض این رسانه‌ها قرار دارند. والدین به طور طبیعی به دنبال راه هایی برای سرگرمی، آموزش و حتی آرام کردن فرزندشان هستند و استفاده از تلویزیون یا گوشی موبایل، ساده ترین و در دسترس ترین گزینه به نظر می رسد. اما آنچه کمتر مورد توجه قرار می گیرد، تاثیر تلویزیون و موبایل بر گفتار کودکان است. سال های اولیه زندگی، دوران طلایی یادگیری زبان و شکل گیری مهارت‌های ارتباطی است.
در این دوره، کودک نیازمند تعامل زنده با والدین، شنیدن کلمات، تقلید صداها و تجربه مکالمه واقعی است. از این رو، شناخت دقیق اثرات مثبت و منفی این رسانه ها، برای والدین و مربیان ضروری است تا بتوانند به شکلی هوشمندانه میان استفاده از فناوری و رشد سالم کودک تعادل برقرار کنند که در این مطلب به بررسی این مورد می پردازیم.
چرا موبایل و تلویزیون روی گفتار کودکان تاثیر دارد؟
تاثیر تلویزیون و موبایل بر گفتار کودکان بسیار زیاد است. تلویزیون و موبایل به دلیل ماهیت یک طرفه بودن، فرصت تعامل و گفتگوی واقعی را از کودک می‌گیرند. در حالی که رشد گفتار نیازمند شنیدن، پاسخ گرفتن و تمرین ارتباط زنده با والدین و اطرافیان است، تماشای طولانی مدت صفحه نمایش باعث می شود کودک نقش فعال در مکالمه نداشته باشد و تنها شنونده منفعل بماند. این موضوع منجر به کاهش دایره لغات، ضعف در جمله سازی، تأخیر در تلفظ صحیح و حتی اختلال در درک مفاهیم زبانی و نیاز به گفتار درمانی کودکان می شود.
علاوه بر این، وابستگی به محتوای تصویری باعث کم حوصلگی کودک در مکالمات روزمره و کاهش تمایل او به برقراری ارتباط کلامی خواهد شد.
تأثیر تلویزیون و موبایل بر گفتار کودکان
سال های ابتدایی زندگی کودک، دوره ای حیاتی برای یادگیری زبان و شکل گیری مهارت های گفتاری است. در این دوران، تعامل کلامی و شنیداری با والدین، اطرافیان و محیط نقش مهمی در رشد زبان ایفا می کند. اما با گسترش استفاده از تلویزیون و موبایل، بسیاری از کودکان ساعات طولانی در برابر صفحه نمایش سپری می کنند.
این موضوع می‌تواند بر توانایی های زبانی و گفتاری آنان تأثیرات مثبت و منفی متعددی بگذارد. اگرچه محتوای آموزشی و برنامه های تعاملی می‌توانند فرصت یادگیری را فراهم کنند، اما در بیشتر موارد استفاده بی رویه یا نادرست از این وسایل باعث بروز مشکلاتی در رشد گفتار می شود. 5 تاثیر تلویزیون و موبایل بر گفتار کودکان عبارتند از:
1. کاهش تعامل کلامی با والدین
یکی از اصلی ترین مشکلات استفاده بیش از حد از تلویزیون و موبایل، کم شدن فرصت مکالمه میان والدین و کودک است. وقتی کودک ساعت‌ها در حال تماشای برنامه ها یا بازی با موبایل است، زمان کمتری برای گفتگو، پرسش و پاسخ یا شنیدن قصه از والدین باقی می ماند.
2. تأخیر در یادگیری کلمات جدید
کودکان معمولاً از طریق تکرار و شنیدن کلمات در موقعیت‌های مختلف یاد می‌گیرند. اما تلویزیون و موبایل این فرصت را به شکل محدود و غیرتعاملی فراهم می کنند. کودک در برابر صفحه نمایش فقط شنونده است و امکان پرسش، بازخورد یا اصلاح تلفظ ندارد. همین موضوع می‌تواند روند یادگیری واژگان جدید را کند کرده و باعث شود کودک در مقایسه با همسالان خود دیرتر صحبت کند یا دایره لغات محدودی داشته باشد.
3. مشکلات در تلفظ و جمله سازی
از دیگر تاثیر تلویزیون و موبایل بر گفتار کودکان می توان به مشکل در تلفظ اشاره کرد. برنامه‌ها و محتوای موبایل اغلب سرعت گفتاری بالایی دارند یا با لهجه و سبک های زبانی متفاوت ارائه می شوند. کودکان خردسال که هنوز در حال یادگیری اصول زبان هستند، ممکن است در درک صحیح یا تقلید درست صداها و کلمات دچار مشکل شوند. نتیجه این امر می تواند ضعف در تلفظ و همچنین دشواری در ساخت جملات کامل و صحیح باشد.
4. کاهش تمرکز بر مهارت های شنیداری
تماشای مداوم تصاویر سریع و رنگارنگ، توانایی کودک در تمرکز بر صداها و مکالمات واقعی را کاهش می دهد. او به جای گوش دادن دقیق به صحبت های اطرافیان، به محرک های بصری وابسته می شود. این موضوع سبب می شود مهارت های شنیداری و درک کلامی کودک به خوبی تقویت نشود و در نتیجه، در فهم و پاسخگویی به مکالمات روزمره دچار چالش گردد.
5. کاهش اعتماد به نفس در برقراری ارتباط
کاهش اعتماد به نفس نیز از تاثیر تلویزیون و موبایل بر گفتار کودکان است کودکی که بیشتر وقت خود را صرف استفاده از موبایل یا تلویزیون می کند، کمتر در موقعیت های واقعی مکالمه قرار می گیرد. این کمبود تجربه باعث می شود او هنگام صحبت با همسالان یا بزرگ ترها احساس تردید یا اضطراب داشته باشد.
روش های دوری کودکان از موبایل و تلویزیون
برای دوری کودک از موبایل و تلویزیون بهتر است از روش های زیر استفاده کنید:
- تعیین قوانین و زمان مشخص برای استفاده از موبایل
- ایجاد فعالیت های سرگرم کننده جایگزین مانند نقاشی، بازی‌های رومیزی یا قصه گویی و بازی درمانی
- تشویق به بازی های گروهی با همسالان برای تقویت مهارت‌های اجتماعی.
- اختصاص زمان کافی والدین برای همراهی و بازی با کودک.
- استفاده از محیط های بیرونی مانند پارک و فضای باز برای سرگرمی و تخلیه انرژی.
- ارائه پاداش و تشویق در صورت رعایت محدودیت ها.
- نصب اپلیکیشن های کنترل والدین برای مدیریت زمان استفاده.
جمع بندی
در این مطلب به بررسی تاثیر تلویزیون و موبایل بر گفتار کودکان پرداختیم. تلویزیون و موبایل به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره خانواده ها تبدیل شده اند و نمی توان نقش آن ها را به طور کامل حذف کرد. با این حال، شواهد نشان می دهد استفاده بی رویه و بدون مدیریت از این ابزارها می تواند تأثیرات منفی جدی بر گفتار، زبان و اعتماد به نفس کودکان بگذارد. کاهش تعامل کلامی، تأخیر در یادگیری کلمات جدید و ضعف در مهارت های ارتباطی از جمله پیامد های رایج این موضوع هستند. برای خدمات گفتار درمانی نیز می توانید به کلینیک نسیم مراجعه کنید.
بدون دیدگاه